Kiefer Sutherland’ın Designated Survivor isminde bir dizisi var. Netflix’te öyle takılırken denk geldi. Dizi gayet güzel. Dizinin konusuda isminde saklı zaten. Konu dizi değil de, diziye konu olan kanun.
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı, bir şekilde görevi yapamaz hale gelirse yerine geçecekler bellidir. Başkan yardımcısı ve ABD Temsilciler Meclisi Başkanı’ndan başlayarak sırayla belirlenmiştir. Soğuk savaş sırasında state of the union (ulusa sesleniş) veya inauguration day (meclisin açılış günü – yemin töreni) gibi, bu listedeki herkesin bir arada olduğu durumlarda eğer Sovyet saldırısı olursa devletin başına geçecek kimse kalmadığı fark edilince 1981’de bir kanun çıkartmışlar. Kabineden bir bakan veya seçilmişler meclisinden bir vekil, rastgele atanmış varis (designated survivor) olarak seçiliyor ve meclisten ayrı bir yerde, güvenlikli bir şekilde tutuluyor. Olası bir saldırı anında, eğer ABD Başkan’ı veya yerine geçecek kişiler, işlevsiz hale gelirse bu adamı başkan yapıyorlar. Hatta atanmış varisinde bir yedeği var. Atanmış varisin başına da bir hal gelirse (kabineyi toplayamamışsa tabi) başkanlık yedek varise geçiyor.
Bu sayfada Trump görevi yapamaz hale gelirse, yerine geçecek isimlerin hepsi yazılmış. Bu sayfada yazılan 15 kişinin başına bir şey gelirse ve görevi yapamaz hale gelirlerse, yerine atanmış varisimiz geçiyor. Bugüne kadar hiç yaşanmadı fakat yaşanmayacak anlamına da gelmiyor.
Konuyu bizim yeni anayasaya getireyim. Bizdeki düşünülen yasa şu şekilde “Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde, kırkbeş gün içinde Cumhurbaşkanı seçimi yapılır. Yenisi seçilene kadar Cumhurbaşkanı yardımcısı Cumhurbaşkanlığına vekâlet eder ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır. Cumhurbaşkanının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde, Cumhurbaşkanı yardımcısı Cumhurbaşkanına vekâlet eder ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakan olarak atanırlarsa üyelikleri(milletvekillikleri) sona erer.”
Cumhurbaşkanın başına bir şey gelirse yerine yardımcısı geçiyor. Yardımcının başına bir iş gelirse kim geçiyor belli değil. Cumhurbaşkanı kaç yardımcı atıyor belli değil. Yerine gelecek yardımcı, hangisi olacak belli değil. Yardımcı atanmamışsa veya bir şekilde atanamamışsa kim gelecek belli değil. 100 cumhurbaşkanı yardımcı olsa bu adamlar başa geçmek için birbirini mi öldürecek belli değil.
Yani ben size anayasa yapmayın demiyorum. Hobi olarak yine yapın. Ama yapmadan önce hukuk kitaplarını falan geçtim en azından bir Designated Survivor, The Crown, House Of Cards falan izleyin.